Als u een wandeling maakt over de Zoeterwoudsesingel, dan ziet u ter hoogte van de Jan van Houtkade aan de stadskant van de singel en tegen het water een vrij onopvallend, torenachtig bouwsel. Dit gebouwtje staat bekend als de muurtoren Oostenrijk. Het bouwwerk stamt uit het eind van de vijftiende eeuw en is een restant van de middeleeuwse stadsommuring. Leiden bezat nog 32 andere muurtorens, waarvan de laatste in 1871 werd gesloopt. Deze muurtoren, genaamd Bourgondië, stond een stukje verder aan de Jan van Houtkade, richting Doezastraat. Beide muurtorens ontlenen hun naam aan de toenmalige landsheren van de Nederlanden, Maria van Bourgondië en Maximiliaan van Oostenrijk.
De plattegrond van de muurtoren Oostenrijk is halfcirkelvormig, met de gebogen muur naar het water gericht en de vlakke zijde richting stad. Het lijkt een tamelijk fragiel bouwsel, maar vergis u niet: de muren zijn twee meter dik! Twee van de oorspronkelijke schietgaten zijn dichtgemetseld. Aan de stadszijde bevinden zich in de gevel twee ruitvormige blinde nissen met daarboven één in de vorm van een driepas. Hieronder is het Leidse stadswapen tweemaal in het metselverband herkenbaar. Vlak boven het trottoir is een halfronde boog zichtbaar. Dit is de bovenzijde van de oorspronkelijke toegangspoort tot de toren. Door de eeuwenlange ophoging van het straatniveau is deze toegang volledig onder de grond verdwenen.
