Je kunt op de Singelparkroute lekker uitwaaien en met je verstand op nul doorstappen, maar je kunt ook een paar passen opzij doen van de gebaande weg. Zo kun je soms een ontdekking doen of iets bijzonders tegenkomen. Deze keer: Engelse godsdienstvluchtelingen in Leiden van wie negen Amerikaanse presidenten afstammen.
Als je op je Singelwandeling over de Boisotkade loopt en aan de rechterkant van het gebouw van Erfgoed Leiden & Omstreken het paadje neemt, dan zie je daar aan de kant van het water van de Vliet een beeldje van een naakte figuur vervaardigd door beeldhouwer Gert van der Woude. Het symboliseert, zo heet het, de onzekere stap die de zogenoemde Pilgrim Fathers maakten toen zij in 1620 vanuit Leiden koers zetten naar Amerika. Onder het beeldje ligt een lange gedenksteen met familienamen van deze Pilgrims. Dit is de plaats waar zij aan boord gingen. In Engeland stapten ze over op een ander schip, de beroemde Mayflower. Dat bracht hen naar Amerika, waar zij -uiteindelijk- de Engelse Plymouth Colony stichtten.
In 1609 verleende het stadsbestuur van Leiden asiel aan 100 godsdienstvluchtelingen uit Engeland. Deze Pilgrims werden liefdevol opgenomen en ze konden gebruik maken van een kapel van de universiteit om hun geloof te belijden, maar ze waren niet onverdeeld tevreden. Velen werkten als textielarbeiders en dat leven was zwaar. Bovendien konden de meesten naar verluidt niet helemaal aarden in de volgens hen te losbandige Leidse samenleving. Ze hadden in ieder geval heel wat noten op hun zang en een deel van hen nam na elf jaar, in 1620, de wijk naar Amerika ‘op zoek naar een rijker leven’. Op de website van het Leiden American Pilgrim Museum staat een lijst van hun klachten en bezwaren tegen het leven hier. Het versmade Leiden deed er niet lullig over. De Pilgrims kregen er toch gedenktekens en zelfs dus een eigen museum, in de Beschuitsteeg.
President George Bush sr. was daarentegen uitgesproken lovend over Leiden toen hij op 17 juli 1989 in de Pieterskerk een toespraak hield: “And it was here in Leiden that the Pilgrims came to escape persecution – to live, work, and worship in peace. In the shadow of the Pieterskerk, they found the freedom to witness God openly and without fear. And it was from this place the Pilgrims set their course for a New World. In their search for liberty, they took with them lessons learned here of freedom and tolerance.”
Interessant om te weten is dat George Bush sr. en George Bush jr. twee van de negen Amerikaanse presidenten zijn die afstammen van de Pilgrims, onder hen ook Franklin Delano Roosevelt en Barack Obama. Obama’s moeder is een nazaat van de Pilgrimfamilie Blossom.
De Pilgrims worden wel beschouwd als grondleggers van het huidige Amerika. Ze moeten echter niet verward worden met de ‘Founding Fathers’ van de Verenigde Staten. Dat waren namelijk de vertegenwoordigers van de 13 koloniën die, anderhalve eeuw later, op 4 juli 1776 de Amerikaanse Onafhankelijkheidsverklaring ondertekenden en zich daarmee losmaakten van de Britse monarchie.
Wat de Pilgrims in Leiden leerden namen ze mee naar Amerika. Zo introduceerde de groep daar het burgerlijk huwelijk volgens Hollands model uit die tijd. Het Amerikaanse oogstfeest Thanksgiving is waarschijnlijk mede geïnspireerd op het Leidse 3 oktoberfeest.
De herinnering aan de Pilgrims blijft levend. Op demuur van de Pieterskerk is een plaquette bevestigd met namen van prominente Pilgrims zoals predikant John Robinson, Thomas Brewer, William Brewster en Thomas en Anne Blossom. Omdat niet alle Pilgrims Leiden inruilden voor Amerika, zijn er ook Pilgrims hier overleden. Enkelen werden begraven in de Pieterskerk, onder wie Robinson.
Verder is er Mayflower Bookshop aan de Breestraat, toevluchtsoord voor wie Engelstalige literatuur zoekt. In de winkel staat een replica van het schip de Mayflower. Er zijn ook geregeld evenementen voor klanten en de Engelstalige community in Leiden. Op 31 oktober wordt daar Longfellow’s gedicht “The courtship of Miles Standish” als toneelstuk uitgevoerd. En laat Miles Standish nu de militair adviseur van de Pilgrims zijn die meevoer op de Mayflower. Houd www.mayflowerbookshop.nl dus in de gaten.
foto’s Louis Smit
