Van arboretum tot eetbare stad: de ideeën voor het groen in het Singelpark

Maar liefst drie brainstormgroepen dachten mee over de groene invulling van het Singelpark. Niet verwonderlijk, want Leiden is de dichtst bebouwde stad van Nederland en de stukjes groen in de binnenstad zijn erg versnipperd. Onder leiding van Lies Rookhuizen, Charlotte Lemmens en Geert Crielaard bedachten bijna dertig mensen ideeën om van het Singelpark een echt park te maken. Ze vinden het een uitgelezen kans om de biodiversiteit in Leiden te vergroten en de bewoners daarmee in aanraking te brengen.

Soortenrijkdom bevorderen
Biodiversiteit heeft als basis een uigekiende beplanting voor verschillende milieus. Niet alleen bomen, maar ook struiken en vaste planten zijn nodig om allerlei diersoorten het leven mogelijk te maken. Als de standplaatsen en de beplanting divers zijn, komen de dieren (vogels, vlinders, bijen, kikkers) grotendeels vanzelf. Snelle veranderingen zijn dan mogelijk. Gedacht wordt aan het Singelpark als arboretum en voortzetting van de Hortus Botanicus met een zeer diverse collectie mooie bomen en struiken (denk aan bloesem, bloemkleur, vruchten, noten, herfstkleur en wintergroen). Met bijvoorbeeld het gebruik van historische bloembollen (bv de tulp werd hier voor het eerst geïntroducteerd in Nederland).

We zijn in Leiden (Stad van vreemdelingen) niet eenkennig en houden van allochtonen / exoten: dus uit alle delen van de wereld graag. Verbinding maken met wetenschap (Clusius, Boerhaave, Von Siebold en huidig onderzoek), geschiedenis (Hieronymus van Alphen heeft in de Breestraat gewoond, dus er moet ook een pruimenboom in het Singelpark; en één iep, want vroeger stonden er allemaal iepen langs de singels), Japan (kersenbloesem).

In de scope van het idee ‘soortenrijkdom’ kwamen de volgende concrete ideeën op tafel:
– kruidentuin, bijenkasten, insectenhotel, vlinderstruiken, nestkasten voor vogels
– inheemse planten, passend bij de grondsoort
– zonering: afwisselend hogere gedeelten enlageren, natte en droge, zodat er ook diverse diersoorten op verschillende onderdelen kunnen leven.
– natuurvriendelijke oevers, langzaam glooiend talud met rietkragen, moerasjes en poelen
– andere bodembedekkers dan gras, waar je goed op kunt lopen en die goed te maaien zijn, bv. tijm (goed uitzoeken waar er trapveldjes met stevig gras kunnen komen, want die moeten er natuurlijk ook zijn)
– waar binnen de singels te weinig plaats is voor groen: compensatie creëren aan de buitenkant van de singels
– en er is altijd nog wel plaats voor een rozenhaag, een berceau van blauwe regen of een paar tuinkamers tussen heggen, waardoor je een coulissenwerking krijgt
– een ?wilgenschip?/drijvende tuin/ruig ontoegankelijk eilandje in de singel: goed voor waterzuivering en/of diversiteit aan dieren
– ?ecologisch beheer?
– asielzoekerscentrum van uitheemse bijna uitgestorven planten/dieren, bijvoorbeeld grassen uit Bhutan met bijbehorende schapen
– ervoor zorgen dat meeuwen en ganzen niet irritant maar leuk zijn
– niet alleen verbinding maken (voor mensen en dieren) met groen/natuur/water buiten de singels, maar ook in de binnenstad (de Burcht, het Van der Werfpark)

Een park voor iedereen
Juist omdat er zo weinig groen is in de (binnen)stad, van gebrek aan parken tot gebrek aan tuinen, zouden Leidenaren actief betrokken moeten worden bij het Singelpark. Waar Leidenaren plezier aan kunnen beleven:
– schoolklassen krijgen allerlei soorten buitenles over thema’s die in het park aanwezig zijn
– groenopleidingen kunnen stukken park ‘adopteren’ en ze als etalage voor de opleiding gebruiken
– particulieren en bedrijven kunnen delen/thema’s adopteren
– etalage voor ‘rode’ (= medische) opleidingen: ehbo, medicijnen die komen van vaste planten etc.
– meedenken over de inrichting (niet alleen volwassenen, maar ook kinderen!)
– zelf een stuk park aanleggen, bijvoorbeeld een Louis Le Roy-tuin met bouwpuin als basiselementen
– meedoen met groenbeheer / deelgenoten tegen vandalisme
– informatie over de bomen, struiken, planten en dieren mbv bordjes (ook in braille) en een ?app?, zoals in de Hortus
– en ook via de app: magische verhalen over de bomen
– zwemmen in het singelwater (er zijn al delen waar gezwommen wordt, zoals bij de brug bij de Kraaierstraat, een drijvend zwembad of beheerd schoon singelwater maakt het veiliger).
Ook: zwemmen voor honden.
– rondvaartboten met glazen bodem, zodat je kunt zien wat erin het water leeft. – ergens omhoog kunnen om het groen en de vogels van boven te kunnen bekijken + uitzicht (horizon!)
– hoge bruggen om water of wegen over te steken (met roltrap of lopend tapijt)
– uitzichttoren
– kruinenwandeling (hangbrug tussen hoge bomen)
– boomhut
– route laten lopen over een daktuin op de Meelfabriek
– onder bruggen door kunnen lopen, vlak langs het water om het leven daar te bekijken
– klimbomen (nuttig gebruik van oude bomen)
– aanlegplaatsen voor bootjes
– voorbeeld ?ecohuisje? (milieuvriendelijke bouwmaterialen e.d.)

Eetbare stad
Een eetbaar park, met diversiteit aan groenten, kruiden, vruchtdragende struiken en bomen. Eten uit de pluktuin klaarmaken in een zonne-oven (i.p.v. barbecue). Maar ook: school- en moestuintjes. En stadshoning van een stadsimker met overal bijenkorven.

Routes
Verschillende routes door het Singelpark, voor verschillende doelgroepen met verschillende thema’s. Al dan niet als stads(groeps)safari onder leiding van gids. Naar leeftijd (sluip, klim en glijpad, rollatorpad, lover’s lane), sport (wandelen, skaten, hardlopen, honden), interesse (wetenschap, natuur, fotografie). Aan beide zijden van het water, waarbij doelgroepen die niet goed samengaan (bv joggers en honden) zo veel mogelijk zouden moeten worden gescheiden. De wetenschapsroute zou kunnen gaan langs de grote ontdekkingen die in Leiden zijn gedaan.

Of routes ‘in de voetsporen van’ een kind een hond, een vogel in de verschillende tijdperken van Leiden. Het kind is steeds gekleed in/speelt met/leer/beweegt/ziet de spullen van die tijd in dat gedeelte van het park. Geldt ook voor hond en vogel, maar steeds gezien vanaf hun perspectief.

Geluiden van dieren die er leven hoorbaar maken, zoals padden, vogelsoorten etc., passend bij de flora en fauna ter plaatse.

Beter milieu
Meer groen om de binnenstad is goed voor het milieu. Bomen die veel zuurstof produceren, CO2 vastleggen en fijn stof invangen. Misschien kunnen we ergens (bio)energie mee opwekken. Ook bekijken hoe we water schoon krijgen en houden, geluidsoverlast weg kunnen nemen en dergelijke.

En verder:
– Steigers in het water waar vanaf het water mooi naar het park kunt kijken
– Mooie fotoplekken aangeven
– Fluisterboten: geen lawaai, wel optimale toegankelijkheid
– Speeltoestellen danwel mogelijkheden voor kinderen niet standaard, maar in parkuitstraling en natuurbeleving geïntegreerd (bv speeltoestellen van Kunstinsel, Spelerij/uitvinderij van Jos Spanbroek)
– ‘Allerdieren’ attractie onderbrengen: kinderboerderij/thema-attractie over 80.000 jaar samenwerking tussen mens en dier.
– Bebording helder en simpel, zonder te veel taal. Kaart van hele singel met stip waar je bent.
– Zintuigentuin: Geur, kleur, voelen, horen, dag/nacht. Op een passende plek of een paar plekken rond de stad. Kan direct ook een stilteplek. De bedoeling is dat iedereen er verrast wordt door zintuiglijke waarnemingen en dus ook uitersten.